Jak Zbudować Wędzarnię Murowaną?

Wędzarnie były dawniej właściwie obowiązkowym wyposażeniem domów - potraktowane dymem mięso miało znacznie dłuższy okres przydatności do spożycia. Często więc były one częścią przydomowych spiżarni. Choć na jakiś czas właściwie zniknęły z prywatnych działek, obecnie (obok pieców do pizzy i murowanych grilli) cieszą się wciąż rosnącą popularnością i coraz częściej widuje się je przy domach i na podmiejskich działkach. W niniejszym artykule opowiemy, gdzie najlepiej postawić wędzarnię ogrodową, z jakich elementów składa się murowana wędzarnia oraz jak zbudować ją we własnym ogrodzie.

Dlaczego warto mieć własną wędzarnię?

Wędzenie jest jednym z najstarszych sposobów konserwowania żywności (głównie mięsa). Wykorzystywany w tym procesie dym z paleniska pozwala zlikwidować większość grzybów i bakterii mogących rozwijać się w mięsie, przy okazji nadając wędzonym produktom charakterystyczny, uwielbiany przez wielu smak i zapach. Jest to w pełni naturalny proces przygotowywania zdrowej żywności - wędząc we własnym ogródku mamy pewność, że w naszym jedzeniu nie ma sztucznych barwników, konserwantów czy polepszaczy smaku.

Wyróżnia się trzy metody wędzenia:

• wędzenie na zimno - przy temperaturze dymu 16-22°C;
• wędzenie na ciepło - w temperaturze 22-45°C;
• wędzenie wieloetapowe - odbywa się w zakresie od 40 do 90°C.

Gdzie powinna stać wędzarnia ogrodowa?

Istnieje kilka zasad, którymi należy się kierować przy wyborze miejsca pod przyszłą wędzarnię. Planując budowę wędzarni, trzeba mieć na uwadze następujące kwestie:

1. Wędzarnia powinna stać w miejscu, w którym wydobywający się z niej dym nie będzie przeszkadzał tak domownikom, jak i najbliższym sąsiadom.
2. Należy unikać wilgotnego podłoża - suche pozwalają uzyskać wyższą temperaturę w paleniskach.
3. Grunt pod wędzarnią musi być stabilny - sypkie lub nietrwałe podłoże może powodować zapadanie się, przechylanie, a nawet upadek całej konstrukcji wędzarni.
4. Trzeba zachować podstawowe zasady bezpieczeństwa pożarowego - wędzarnia powinna stać z dala od miejsc składowania materiałów łatwopalnych (w tym drewna opałowego), drewnianych konstrukcji oraz wszelkich krzewów i drzew.

Wędzarnia nie musi mieć dużych rozmiarów - wystarczy, żeby dało się bez przeszkód otwierać drzwiczki i wkładać/wyjmować żywność z komory wędzarniczej. Możemy kupić gotową wędzarnię z metalu, drewna czy betonu (można nawet zdecydować się na zakup gazowej grillo-wędzarni) albo zbudować ją samodzielnie według gotowego projektu lub własnego pomysłu. Możesz nawet zdecydować się na własnoręczne wypalanie cegieł, jeśli tylko masz taką ochotę. Gotowe materiały do budowy wędzarni ogrodowej znajdziesz też w tym sklepie.

Z jakich elementów składa się wędzarnia murowana?

Schemat budowy wędzarni nie jest przesadnie skomplikowany. Zasadniczo składa się ona z kilku najważniejszych części, którymi są:

• Palenisko - najczęściej wykonane z kamienia lub czerwonej cegły. To właśnie tutaj z rozpalonego drewna (koniecznie z drzew liściastych - iglaste zawierają dużo żywicy i olejków eterycznych, które osmolą i diametralnie zmienią smak wędzonych potraw) powstaje dym wędzarniczy. Rozmiary paleniska powinny być możliwie zbliżone do rozmiarów komory wędzarniczej.
• Komora wędzarnicza - właśnie w niej umieszcza się przeznaczoną do wędzenia żywność (najczęściej wieszając ją na zwykłych hakach). Projekt wędzarni zwykle zakłada jej wysokość na 1-1,5 metra, ale im będzie większa, tym większą partię produktów można jednocześnie uwędzić. Warto pomyśleć o wyposażeniu jej w zewnętrzny termometr, dzięki któremu łatwiej będzie kontrolować temperaturę wędzenia.
• Kanał dymny - czyli przewód, którym dym dostaje się z paleniska do komory wędzarniczej. Jego długość uzależniona jest od preferowanej metody wędzenia - przy wędzeniu na ciepło lub gorąco powinien być krótki, natomiast zimne wędzenie wymaga dłuższego kanału. Zwykle jego długość mieści się w przedziale od 1 do 1,5 m. Należy pamiętać też o jego odpowiednim nachyleniu - spadek takiego przewodu powinien wynosić przynajmniej 3°.
• Komin - do odprowadzania dymu na zewnątrz. Im większa odległość między jego wylotem a paleniskiem, tym lepszy będzie ciąg i wyższa temperatura w komorze wędzarniczej. Warto wyposażyć go w szyber, który umożliwi kontrolę dymu wędzarniczego.

Zarówno drzwiczki paleniska, jak i komory powinny być szczelne i pozwalać na wygodne wkładanie opału/żywności.

Na co uważać przy budowie wędzarni ogrodowej?

Często popełnianym błędem konstrukcyjnym jest zbudowanie zimnych ścianek komory wędzarniczej i kanału dymnego. Zwykle jest to efekt niewystarczającego ocieplenia i niewłaściwej wentylacji.

Kolejnym stosunkowo częstym mankamentem jest przesadna szczelność. Doprowadza to do skraplania się pary wodnej na ściankach wędzarni.

Tego typu wady konstrukcyjne wymuszają utrzymywanie wyższej temperatury, co z kolei może prowadzić do wydzielania się substancji szkodliwych dla zdrowia.

Budowa wędzarni ogrodowej krok po kroku

Murowane wędzarnie tradycyjnie wznosi się z polnych kamieni, betonowych bloczków lub cegieł klinkierowych. Cegła oprócz trwałości i odporności na warunki atmosferyczne cechuje się też atrakcyjnym wyglądem. Do łączenia elementów potrzebna będzie zaprawa odporna na wysokie temperatury. Wędzarnie stanowią elementy małej zabudowy ogrodowej, przez co nie wymagają pozwolenia na budowę.

Przed rozpoczęciem własnoręcznej budowy wędzarni, dobrze jest zasięgnąć porad i wskazówek specjalistów - choć nie jest to przesadnie trudne przedsięwzięcie, stosunkowo łatwo o wady konstrukcyjne wpływające na nasze zdrowie i jakość wędzonek, zwłaszcza gdy jest to nasza pierwsza budowa.

Wędzarnie ogrodowe można połączyć z grillem, piecem do pizzy czy nawet kominkiem - można dzięki temu stworzyć bardzo praktyczny kompleks. Przydomowa wędzarnia może być wolnostojąca lub mieścić się w większej budowli z cegieł, metalu, kamieni lub betonu (opcjonalnie można też wykorzystać drewno).

Budowa wędzarni krok po kroku obejmuje następujące etapy:

Krok 1 - fundament

Fundament pod murowaną wędzarnię powinien być solidny. Trzeba więc zacząć od wybrania ziemi, przynajmniej na głębokość 30 cm. Następnie dobrze jest wyznaczyć nadziemne części z użyciem szalunku z desek. Wykonany wykop należy uzbroić stalowym drutem i zalać betonem. Powstała w ten sposób ława fundamentowa zabezpieczy konstrukcję przed zawilgoceniem i bez problemu zniesie ciężar wędzarni.

Krok 2 - palenisko

Kwestię paleniska można rozwiązać na dwa sposoby:

• palenisko bezpośrednie - z otwartym stropem, dzięki czemu dym będzie trafiał bezpośrednio do komory wędzarniczej. W tym wypadku dolną część komory trzeba zabezpieczyć przed ogniem, np. obijając blachą;
• palenisko pośrednie - tutaj komora będzie oddzielona stropem, co wymusza zastosowanie deflektora (tj. urządzenia do równomiernego rozpraszania dymu, które umieszcza się w otworze stropowym), ale ułatwia zimne wędzenia.

Bardzo ważna jest odpowiednia wielkość - zbyt małe palenisko grozi przegrzaniem ścian, a zbyt duże powoduje ich szybkie wychładzanie. Optymalna wysokość paleniska to ok. 60 cm, zależnie od planowanej wielkości komory.

Jeśli zaś chodzi o materiały, najlepiej sprawdzają się kamienie i cegły. Wielkość drzwiczek powinna umożliwiać swobodne dorzucanie opału i wymiatanie popiołu.

Krok 3 - komora wędzarnicza

Właściwie najważniejszy element, umieszczany nad paleniskiem. Minimalne rozmiary zapewniające wygodne użytkowanie to 60 x 60 x 150 cm (odpowiednio długości/szerokości/wysokości). Konstrukcja komory powinna być ocieplona wełną mineralną i wyłożona od środka drewnem. Podobnie jak w przypadku palenisk, wymiary drzwi komór wędzarni również powinny umożliwiać wygodny dostęp do ich wnętrza. Na etapie murowania warto pamiętać o zostawieniu miejsca na zaizolowaną stalową rurę, która będzie odprowadzać dym do komina (powinna być lekko skierowana ku górze, ale nie więcej niż na kilka stopni).

Krok 4 - komin

Jak już wspomnieliśmy, powinien znaleźć się tym dalej od komory, im większy ciąg chcemy osiągnąć (co przekłada się wyższą temperaturę przy wędzeniu). W trakcie murowania należy pamiętać o zostawieniu miejsca na rurę odprowadzającą dym z komory i ewentualny szyber.

Krok 5 - dach/strop

Wędzarnię warto zwieńczyć spadzistym daszkiem - nie tylko będzie wyglądał estetycznie, ale też pozwoli kierować skropliny na ściany wędzarni, a nie wiszące w niej produkty spożywcze.

Budowa wędzarni - podsumowanie

W ogrodzie można postawić nie tylko grill, czy murowany piec do pizzy - do łask wracają również wędzarnie. Wszystkie trzy konstrukcje można połączyć w jeden system. Dzięki temu możemy przeznaczyć część ogrodu na wydzielone miejsce do biesiadowania z kilkoma opcjami na przygotowywanie posiłków do wyboru. Zarówno murowany grill, jak i wędzarnię można zbudować samodzielnie - nie jest to przesadnie skomplikowane, choć wymaga staranności i dobrze przygotowanego projektu.

Sztuka wędzenia mięsa i ryb ma długą tradycję, sięgającą czasów, gdy konserwowanie żywności poprzez dymienie było jedną z najważniejszych metod przechowywania. Wędzenie dodaje niepowtarzalnego smaku i aromatu potrawom, a wędzarnia murowana to wyjątkowe rozwiązanie, które łączy tradycję z nowoczesnością. W tym artykule odkryjemy, dlaczego budowa murowanej wędzarni to fascynujący projekt dla miłośników grillowania i wędzenia.

1. Solidność i Trwałość Konstrukcji: Wędzarnia murowana wyróżnia się solidnością i trwałością konstrukcji. Wykonana z kamienia, cegły lub betonu, taka wędzarnia jest odporna na warunki atmosferyczne, co sprawia, że może służyć przez wiele lat. Solidne materiały gwarantują stabilność w czasie długotrwałego procesu wędzenia.

2. Estetyka i Dopasowanie do Ogrodu: Wędzarnia murowana to nie tylko funkcjonalne urządzenie, ale także estetyczny element ogrodu czy podwórka. Możliwość dostosowania projektu do własnych upodobań estetycznych sprawia, że wędzarnia staje się nie tylko miejscem przyrządzania potraw, ale również ozdobą przestrzeni.

3. Wielofunkcyjność i Dowolność Wędzenia: Projektując własną wędzarnię murowaną, można dostosować ją do różnych rodzajów wędzenia. Wędzarnia może być wyposażona w półki na różne rodzaje drewna, zawiesia na różnorodne produkty spożywcze czy specjalne miejsce na gorący węgiel drzewny. To daje użytkownikowi możliwość dowolnego eksperymentowania z różnymi technikami wędzenia.

4. Łatwość Kontroli Temperatury: Konstrukcja murowanej wędzarni umożliwia precyzyjną kontrolę temperatury wewnątrz urządzenia. Dzięki temu można osiągnąć optymalne warunki wędzenia dla różnych rodzajów mięsa czy ryb. Stała temperatura to kluczowy element udanego procesu wędzenia, a murowana wędzarnia zapewnia stabilność tego parametru.

5. Zintegrowane Rozwiązania Grillowe: Wiele projektów wędzarni murowanych obejmuje również strefę grillową. To oznacza, że jedno urządzenie może służyć zarówno do wędzenia, jak i przygotowywania tradycyjnych potraw na grillu. To praktyczne rozwiązanie dla osób, które cenią sobie różnorodność smaków w jednym miejscu.

6. Samodzielna Konstrukcja i Satysfakcja z Realizacji: Budowa wędzarni murowanej to także wyjątkowe doświadczenie dla pasjonatów majsterkowania. Możliwość samodzielnego zaprojektowania i zbudowania wędzarni daje satysfakcję z własnoręcznej realizacji projektu. Istnieje także wiele dostępnych planów i poradników, które mogą pomóc w procesie budowy.

Podsumowanie: Wędzarnia murowana to nie tylko miejsce do wędzenia potraw – to projekt, który łączy tradycję ze współczesnością, funkcjonalność z estetyką. Oferuje możliwość pełnej kontroli procesu wędzenia, dostosowania konstrukcji do własnych potrzeb i wyrażenia kreatywności w projektowaniu przestrzeni. Dla miłośników grillowania i wędzenia, budowa własnej wędzarni murowanej to nie tylko praktyczne rozwiązanie, ale także pasjonująca przygoda, która zaczyna się od samego fundamentu i kończy na wyjątkowych, dymiących potrawach podawanych rodzinie i przyjaciołom.