Zapewnienie pracownikom odzieży roboczej lub wypłata ekwiwalentu za odzież roboczą pozyskaną osobiście przez pracownika należy do jednego z podstawowych obowiązków pracodawcy według Kodeksu Pracy. Odzież robocza nie jest konieczna we wszystkich branżach, a dodatkowo często mylona jest z odzieżą ochronną, jednak w świetle prawa stanowi własną kategorię i podlega przepisom odrębnym od pozostałych elementów garderoby pracownika. Kiedy ubrania robocze są niezbędne i kto ma je zapewnić?
Odzież robocza według Kodeksu pracy
Zgodnie z art. 237 (7) § 1, do obowiązków pracodawcy należy zapewnienie pracownikom odzieży i obuwia roboczego spełniających wymogi polskich norm, o ile praca wykonywana przez pracownika stwarza ryzyko zabrudzenia lub całkowitego zniszczenia odzieży własnej pracownika lub zastosowanie odzieży roboczej jest podyktowane wymaganiami technologicznymi, sanitarnymi bądź BHP właściwymi dla danego stanowiska pracy. W praktyce więc o odzież roboczą nie trzeba martwić się np. w pracy biurowej, ale niezbędne będzie jej zapewnienie np. w branży gastronomicznej. Ten sam artykuł Kodeksu Pracy zaznacza jednak, że pracodawca może zezwolić pracownikom na stosowanie własnej odzieży roboczej – warunkiem takiego rozwiązania jest wypłacenie przez pracodawcę ekwiwalentu za odzież roboczą, którego wysokość ustala się na podstawie realnego zapotrzebowania na ubrania robocze i kwoty, jaką pracodawca zapłaciłby za samodzielne pozyskanie ubrań roboczych dla pracowników.
W ramach odzieży roboczej przysługującej pracownikom, pracodawca zapewnia zarówno odzież w postaci bluzy, koszulki, spodni czy fartucha roboczego, jak i obuwie stosowne do wykonywania danej pracy i zabezpieczające obuwie prywatne pracownika. Trudno określić jednak jednoznacznie jakie elementy ubrań roboczych należy pracownikowi zapewnić – wiele zależy tu od specyfiki danego stanowiska pracy, dlatego też Kodeks Pracy nie wymienia nawet konkretnych środowisk w jakich stosowanie odzieży roboczej jest konieczne.
Zastosowanie odzieży roboczej – w jakich branżach należy o niej pamiętać?
Każdy pracodawca ma obowiązek zapewnienia pracownikom odpowiednich środków ochrony osobistej, do jakich zalicza się również odzież roboczą. Kodeks nie dyktuje jednak specyficznych branż i zawodów, w jakich stosowanie odzieży roboczej jest konieczne i obowiązkowe – podane wyżej wytyczne mają być dla pracodawcy wyznacznikiem, na którego bazie ten ocenia samodzielnie czy przyznanie odzieży roboczej pracownikom jest konieczne. Należy przy tym zdać sobie jednak sprawę, że brak wyposażenia pracowników w odzież roboczą skutkujący uszkodzeniem odzieży prywatnej pracownika może być podstawą do złożenia skargi na pracodawcę i przeprowadzenia kontroli PIP.
Pracodawca określa stanowiska, dla których konieczne jest stosowanie odzieży roboczej w ramach wewnątrzzakładowego regulaminu pracowniczego. W regulaminie tym powinny być wyszczególnione konkretne elementy odzieży roboczej przysługującej pracownikom na określonych stanowiskach. Regulamin taki powinien być sporządzany w porozumieniu z pracownikami – pracodawca może zaznaczyć, na których stanowiskach dozwolone jest używanie własnej odzieży i obuwia roboczego, spełniających wymogi bezpieczeństwa i higieny pracy oraz gdzie to pracodawca zapewni niezbędną odzież roboczą. Wyjątkiem są stanowiska, na których wykonywana jest praca związana z bezpośrednią obsługą maszyn i urządzeń technicznych oraz te, na których wykonywane prace powodują intensywne brudzenie lub skażenie odzieży i obuwia roboczego środkami chemicznymi, promieniotwórczymi lub materiałami biologicznie zakaźnymi.
Przechodząc do specyficznych branż, z odzieży roboczej korzysta się na co dzień tam, gdzie konieczna jest ochrona odzieży pracownika, ale gdzie nie jest wymagane stosowanie odzieży ochronnej. Sytuacje takie zdarzają się m.in. w branży spożywczej, logistycznej, a także niektórych fabrykach i zakładach produkcyjnych.
Odzież robocza czy odzież ochronna – czym się różnią i którą wybrać?
Planując zakup odzieży roboczej dla pracowników i wybierając firmę oferującą produkty zgodne z obowiązującymi normami należy pamiętać, że istnieje znaczna różnica pomiędzy odzieżą roboczą a odzieżą ochronną i różnicę tę należy wziąć pod uwagę przy zakupie odzieży dla pracowników. Pojęcie odzież ochronna oznacza ubrania, które zakrywają bądź całkowicie zastępują odzież osobistą, chroniąc pracownika przed zagrożeniami mechanicznymi, chemicznymi, termicznymi oraz czynnikami atmosferycznymi. Inaczej rozumieć należy odzież roboczą, której głównym zadaniem jest ochrona odzieży prywatnej pracownika przed mocnym zabrudzeniem substancjami nieszkodliwymi dla zdrowia oraz czynnikami powodującymi szybsze niszczenie odzieży własnej. Szczególnym przykładem odzieży roboczej są elementy stosowane w pomieszczeniach czystych, gdzie nie jest konieczne stosowanie odzieży ochronnej ale gdzie ze względu na wykonywaną pracę konieczne jest utrzymanie specjalnego poziomu czystości i stosowanie wyłącznie określonych rodzajów materiałów.
