Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej 2.04.2004 w sprawie prawnej kontroli metrologicznej przyrządów pomiarowych (Dz.U. Nr 77, poz. 730) wodomierze i ciepłomierze musimy legalizować co 5 lat.
Koszt legalizacji
Jeżeli chodzi o wodomierz to ponieważ pobór wody odbywa się przez cały rok legalizacja to najczęściej wymiana na inny licznik. Jest to bądź licznik już używany przez innego użytkownika poddany regeneracji i ponownej legalizacji bądź wodomierz fabrycznie nowy.
Przy wyborze wodomierzy jakie chcemy eksploatować w budynku trzeba mieć świadomość, że wybierając bardzo dokładne nowoczesne mierniki, prawdopodobnie po okresie legalizacji będzie trudno o takie wodomierze powtórnie legalizowane i będzie trzeba zapłacić podwójnie za demontaż i montaż po legalizacji lub kupić nowe urządzenia a zdemontowane przechować do powtórnej legalizacji. Tak czy inaczej to dodatkowy koszt i lepiej przekalkulować to przed zakupem.
Dokładny pomiar?
Odbiorcy wody oczekują dokładnego pomiaru ilości wody ale niekoniecznie chcą dopłacić za lepsze urządzenia i wyższy koszt legalizacji. Zarządcy nieruchomości zależy na dokładnym pomiarze aby przekonać odbiorcę że prowadzi prawidłowe rozliczenia i zapobiec stratom i kradzieżom wody. Często jednak z wielu różnych powodów oczekiwana zgodność stanu wodomierzy lokatorskich z odczytem z wodomierza głównego jest nieosiągalna pomimo teoretycznie większej dokładności urządzeń. Może się okazać, że w sprawie dokładności rozliczeń więcej dadzą nam urządzenia do zdalnego odczytu, na przykład radiowego, niż sam wodomierz. Nadajniki, najczęściej w postaci nakładek na wodomierz sygnalizują i zapisują większość nieprawidłowości w pracy urządzenia. Przyczyną niedokładności rozliczeń bardzo często jest człowiek, użytkownik i prowadzący odczyty. „Odczyt” często polega na zapisaniu stanu wodomierza który podaje lokator.
Położenie a dokładność
Ponieważ ze względu na ceny nowocześniejszych urządzeń zużycie wody mierzone jest przeważnie wodomierzami skrzydełkowymi, problemem jest nie tyle dokładność pomiaru samych liczników, co niższa dokładność wodomierzy zainstalowanych pionowo lub jeszcze na tzw. obejściach. Trzeba zadać sobie pytanie czy w przypadku wodomierzy zainstalowanych inaczej w różnych lokalach rozwiązaniem jest stosowanie wodomierzy o wyższej klasie dokładności jak to często jest robione, czy zapewnić licznikom jednakowe warunki pracy robiąc odpowiednie przeróbki instalacji. Jeśli z jakichkolwiek powodów nie da się tego zrobić, można dla montażu pionowego zastosować wodomierze o wyższej klasie pomiaru Najczęściej jednak montaż w innej pozycji niż pozioma oznacza pomiar gorszy o dwie klasy dokładności.
Fot. Różne pozycje montażu wodomierzy wpływające na dokładność pomiaru wody (przykł. dla kl. A,B)
Pozycja zalecana: Położenie poziome (klasa B , R 100) - wodomierz pracuje najdokładniej
Pozycje nie zalecane: 2,3,4. Położenie ukośne (klasa A); 5,6. Położenie pionowe (klasa A)
Niedopuszczalna pozycja montażu: 7. Liczydło skierowane do dołu
Pomiar zużycia ciepłej wody
Powyższe rozważania dotyczyły głównie wody zimnej. W przypadku rozliczania cwu ze względu na koszty bardziej chodzi o dostarczane ciepło niż wodę. Jeżeli zgodnie z obowiązującymi przepisami temperatura ciepłej wody powinna mieć od 55 do 60°C dla budynków zrealizowanych po 16.12.2002, (dla starszych od 45 do 55°C) a pożądaną temperaturę uzyskujemy przez domieszanie wody zimnej celowość dodatkowych wydatków na dokładny pomiar ilości dostarczonej ciepłej wody jest z punktu widzenia odbiorcy wątpliwa.
Co wybrać ?
Doświadczenie, ilości sprzedawanych urządzeń danego typu, analiza i realia ekonomiczne pokazują, że najlepszym wyborem najczęściej okazuje się wodomierz suchobieżny, dobrze zabezpieczony antymagnetycznie w klasie R80 wg MID - dla zabudowy poziomej (dawnej klasa B). Bardzo dobrą propozycją jest nowoczesny wodomierz mieszkaniowy typu ER-AM firmy ENBRA.
Wodomierz w klasie R100 (w poziomie), przystosowany do zamontowania nakładki radiowej do zdalnego odczytu wskazań wyjątkowo odporny na działanie zewnętrznego pola magnetycznego. Dostępny jest również model w klasie R160 (H) czyli odpowiadający dawnej klasie C z możliwością zdalnego odczytu przy pomocy tej samej nakładki radiowej (nadajnika), który można zastosować na przykład do pracy w pionie jak opisano wyżej. Powyższe rozważania dotyczyły głównie wody zimnej. W przypadku cwu bardziej chodzi o dostarczone ciepło niż wodę. Jeżeli zgodnie z obowiązującymi przepisami temperatura ciepłej wody powinna mieć od 55 do 60°C dla budynków zrealizowanych po 16.12.2002, (dla starszych od 45 do 55°C) a pożądaną temperaturę uzyskujemy przez domieszanie wody zimnej celowość dodatkowych wydatków na dokładny pomiar ilości dostarczonej ciepłej wody jest z punktu widzenia odbiorcy wątpliwa.
„Tani” ciepłomierz
W przypadku powtórnej legalizacji ciepłomierzy sytuacja jest inna. Ciepłomierz lokalowy pracuje okresowo i po okresie grzewczym, jeśli kończy się okres legalizacji może zostać zdemontowany, poddany legalizacji i powtórnie zainstalowany w tym samym miejscu a koszt samego montażu jest w stosunku do ceny licznika dużo mniejszy. Dla decyzji o wyborze ciepłomierza bardzo istotny jest nie tylko koszt zakupu ale również stosunkowo wysoki koszt legalizacji i co za tym idzie żywotność urządzenia czyli właściwie ile okresów legalizacji przepracuje zanim będzie musiał zostać zastąpiony nowym. Ostatniego czynnika nie da się oczywiście dokładnie określić jednak konieczne jest rozeznanie w kosztach legalizacji, dopasowanie odpowiedniego urządzenia do warunków pracy jak na przykład jakość wody w układzie centralnego ogrzewania. Najtańsze liczniki mogą się okazać „jednorazowe” to znaczy że wiele z nich nie będzie się nadawać do użytku już po pierwszym okresie legalizacji.
Mechaniczny czy ultradźwiękowy
Ciepłomierze z przetwornikami ultradźwiękowymi jako nowocześniejsze i pozbawione elementów ruchomych oferują bardzo dobre parametry metrologiczne i niezawodność. Pomimo dostępności na rynku wielu liczników ultradźwiękowych jak AXIS SKU-03, ciągle ze względu na ceny popularniejsze są ciepłomierze mechaniczne.
Przetworniki przepływu ciepłomierzy mechanicznych mają konstrukcję podobną do wodomierza, ale działają w sposób ciągły i to najczęściej w znacznie gorszych warunkach.
Tylko konstrukcje zaawansowane technicznie, wykonane z najlepszych materiałów mogą sprostać stawianym im wymaganiom przez wiele lat. Zalety te posiada produkowany w Szwajcarii Supercal 539 wyposażony w bardzo wysokiej jakości przetwornik przepływu.
Dodatkowym atutem tego ciepłomierza jest potwierdzona przez długie lata obecności na rynku niezawodność. Supercal 539 oferuje również pomiar ciepła i chłodu, możliwość zdalnego odczytu w standardzie M-Bus przewodowo jak i drogą radiową jak również odczyt i przekazywani wskazań dwóch podłączonych do niego przez wejścia impulsowe wodomierzy. Jest on produkowany w różnych wersjach w zależności od potrzeb użytkownika tak aby jego cena pozostała dla użytkownika jak najniższa. Wiele urządzeń standardowo wyposaża się w dodatkowe moduły komunikacyjne za które użytkownik nie korzystając z nich jednak płaci.
Nie ma prostej odpowiedzi na pytanie jakie wodomierze i ciepłomierze wybrać, ale z pewnością nie można tego zrobić bez znajomości zagadnień i kosztów legalizacji przyrządów pomiarowych.
