Zbiorniki retencyjne odgrywają ważną rolę w przeciwdziałaniu powodziom i suszom. Jak działają i jakie mają znaczenie dla ochrony przed żywiołami?
Naukowcy są zgodni co do tego, że kolejne lata mogą przynieść wiele ekstremalnych zjawisk pogodowych. Coraz częstsze i intensywniejsze powodzie oraz długie susze mogą wpłynąć na każdy aspekt naszego życia. Zapobieganie nim nie jest możliwe. Mamy jednak dostęp do metod umożliwiających ograniczenie ich negatywnych skutków. Najważniejszym jest na pewno budowa zbiorników retencyjnych. W nowym wpisie wyjaśniamy, jak tego typu konstrukcje działają oraz jaka jest ich rola w regulacji stosunków hydrologicznych.
Jak działają zbiorniki retencyjne?
Zbiorniki retencyjne to sztuczne akweny stworzone w celu regulacji przepływu wód powierzchniowych i opadowych. Ich głównym zadaniem jest gromadzenie nadmiaru wody w okresach intensywnych opadów oraz uwalnianie (lub zastosowanie w gospodarce) jej w okresach suszy. W ten sposób pomaga stabilizować przepływy cieków i tym samym minimalizuje ryzyko powodzi.
Ten mechanizm szczególnie dobrze widać podczas powodzi. Zbierając wody opadowe, zbiorniki retencyjne mają duży wpływ na obniżenie wysokości fali powodziowej oraz ograniczenie negatywnych skutków wystąpienia cieków z koryt. W czasie intensywnych opadów przyjmują nadmiar wody, dzięki czemu zmniejszają jej przepływ w rzece i odciążają system kanalizacyjny w miastach. W przypadku suszy, mogą zaś dostarczać wodę dla rolnictwa i utrzymania zieleni urządzonej, do zasilania systemów nawadniających oraz stabilizowania poziomów wody w rzekach.
Zbiorniki retencyjne – jakie rodzaje wyróżniamy?
W zależności od lokalizacji i specyfiki terenu, zbiorniki retencyjne mogą przybierać różne formy, dopasowane do lokalnych uwarunkowań. Podstawowy podział obejmuje zbiorniki otwarte i zamknięte. Te pierwsze zwykle mają dużą powierzchnię, przypominając nieraz sztuczne jeziora. Mają szerokie zastosowanie. Mogą służyć zarówno jako ochrona przeciwpowodziowa, jak i źródło wody na potrzeby sektora energetycznego lub miejsca rekreacji.
Zbiorniki zamknięte są zaś stosowane głównie na terenach zurbanizowanych, gdzie dostępna przestrzeń jest ograniczona. Zazwyczaj są instalowane pod powierzchnią ziemi, np. pod parkingami, parkami lub placami miejskimi. Umożliwiają gromadzenie wód opadowych, a następnie wykorzystanie jej do podlewania terenów zielonych, gaszenia pożarów lub prac porządkowych.
Zbiorniki zamknięte najczęściej produkowane są w formie żelbetowych prefabrykatów. Niektóre warianty mają modułową budowę. Dzięki podzieleniu konstrukcji na mniejsze elementy przeznaczone do połączenia na miejscu inwestycji, łatwiejszy staje się ich transport i montaż (nie wymaga użycia dużych żurawi). To znacznie redukuje wymagane nakłady inwestycyjne i umożliwia ich zastosowanie również poza sektorem publicznym (np. na terenach należących do prywatnych przedsiębiorstw).
Zbiorniki retencyjne – jak pomagają w ograniczaniu skutków powodzi?
Zbiorniki retencyjne to ważny element systemu ochrony przeciwpowodziowej. Zmniejszają ryzyko przeciążenia systemów kanalizacyjnych oraz chroniąc tereny zurbanizowane przed zalaniem. Umożliwiają także spłaszczenie fali powodziowej i opóźnienie jej dotarcia do doliny rzeki.
Gdy we wrześniu 2024 nasz kraj zmagał się z intensywnymi opadami deszczu i powodzią w południowych regionach, zbiorniki retencyjne odegrały ważną rolę w ochronie przed skutkami tych zjawisk. Przykładem może być zbiornik Racibórz, który przyjął ogromną ilość wody, pozwalając na spłaszczenie fali powodziowej i odciążenie doliny Odry z Wrocławiem i innymi miejscowościami. Kolejny przykład to cztery nowe zbiorniki retencyjne w Kotlinie Kłodzkiej – w Szalejowie Dolnym, Krosnowicach, Roztokach i Boboszowie.
Zbiorniki retencyjne pozwalają skutecznie przeciwdziałać coraz częściej występującym ekstremalnym zjawiskom pogodowym oraz zmniejszyć ich negatywny wpływ na ludność i infrastrukturę. Poza dużymi projektami, duże znaczenie mają także małe, często podziemne zbiorniki. Jeśli jest ich wystarczająco dużo, mogą one znacząco usprawnić gospodarowanie wodą opadową.
