We wrześniu 2024 r. weszła w życie ustawa o ochronie sygnalistów nakazująca ochronę osób zgłaszających naruszenia prawa. Kogo dotyczą nowe przepisy i co konkretnie musi zrobić firma objęta regulacją?
Kogo dotyczy ustawa o whistleblowerach?
Zgodnie z art. 23 ustawy o ochronie sygnalistów, konieczność ustanowienia procedury zgłoszeń wewnętrznych dotyczy przede wszystkim firm zatrudniających minimum 50 osób. Ten próg nie obowiązuje podmiotu prawnego wykonującego działalność w zakresie:
- produktów i rynków finansowych,
- przeciwdziałania prania pieniędzy i finansowaniu terroryzmu,
- bezpieczeństwa transportu i ochrony środowiska.
Dodatkowo ochronę sygnalistów muszą zagwarantować jednostki samorządu terytorialnego liczące minimum 10 tysięcy mieszkańców.
Dokonywanie zgłoszeń wewnętrznych jest dostępne nie tylko dla pracowników, ale też osób wykonujących swoje obowiązki na podstawie umów B2B, stażystów. Zgłaszanie naruszeń może dotyczyć m.in. zamówień publicznych, zapobiegania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, bezpieczeństwa produktów, czy naruszenia prawa w zakresie publicznoprawnych zasad konkurencji oraz opodatkowania osób prawnych.
Jakie obowiązki spoczywają na firmach w związku z przepisami ustawy o sygnalistach?
Podstawowym obowiązkiem ciążącym na podmiotach stosujących ustawę o ochronie sygnalistów jest ustanowienie procedury zgłoszeń wewnętrznych. Dodatkowo należy pamiętać o utworzeniu kanałów zgłoszeń dla whistleblowerów, a także prowadzeniu rejestru zgłoszeń naruszeń prawa w firmie. Sposoby przekazywania zgłoszeń wewnętrznych powinny być dobrane do specyfiki organizacji, ustawodawca dopuszcza zarówno ustne, jak i pisemne zgłaszanie naruszeń.
Podmiot chroniący sygnalistów jest zobowiązany do podejmowania działań następczych w związku ze zgłoszeniami. Osobie zgłaszającej naruszenie prawa powinna być zapewniona poufność.
Procedura zgłoszeń wewnętrznych powinna określać m.in. sposób przekazywania zgłoszeń, tryb postępowania z informacjami oraz szczegóły procedury zgłoszeń zewnętrznych, np. do Rzecznika Praw Obywatelskich. Procedura zgłoszeń wewnętrznych powinna być całkowicie niezależna od procedury przyjmowania zgłoszeń zewnętrznych. Należy ją skonsultować z przedstawicielami osób świadczących pracę w zakładzie.
Sygnalista w firmie — od kiedy podlega ochronie?
Ustawa o ochronie sygnalistów weszła w życie z dniem 25 września 2024 r. Firmy, które jeszcze jej nie wdrożyły, powinny to niezwłocznie uczynić. Zaniedbania na tym polu są karane.
Jeśli potrzebujesz pomocy w skutecznej ochronie whistleblowerów, zajrzyj na: https://oniszczuk.com/uslugi/sygnalista-w-firmie-wdrozenie/. Zespół Kancelarii Oniszczuk & Associates oferuje kompleksowe wsparcie na etapie wdrożenia wewnętrznych procedur, ich audytu, a także bieżące doradztwo w sprawie sygnalistów.
