Nieuczciwa konkurencja – co mówi prawo, co doradza radca prawny?
Sukces firmy powinien być dumą dla jej właściciela. Niestety, rozpoznawalność marki oraz sukces rynkowy i idący z nim w parze wzrost dochodów firmy może skłaniać konkurencję do różnego rodzaju działań, które będą miały na celu skorzystanie z naszego sukcesu albo zaszkodzenie naszej firmie. Warto dowiedzieć się, co możemy zrobić zgodnie z prawem, gdy nasza firma stanie się ofiarą nieuczciwych konkurentów.
Prawo gospodarcze a czyn nieuczciwej konkurencji
Zapobieganie i zwalczanie nieuczciwej konkurencji w działalności gospodarczej regulują przede wszystkim przepisy ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U. z 2020 r. poz. 1913), stanowiącej jedną z ważniejszych ustaw prawa gospodarczego.
Czym jest czyn nieuczciwej konkurencji?
Zgodnie z art. 3 tej ustawy czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta.
Czynami nieuczciwej konkurencji są w szczególności: wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa, fałszywe lub oszukańcze oznaczenie pochodzenia geograficznego towarów albo usług, wprowadzające w błąd oznaczenie towarów lub usług, naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa, nakłanianie do rozwiązania lub niewykonania umowy, naśladownictwo produktów, pomawianie lub nieuczciwe zachwalanie, utrudnianie dostępu do rynku, przekupstwo osoby pełniącej funkcję publiczną, a także nieuczciwa lub zakazana reklama, organizowanie systemu sprzedaży lawinowej, prowadzenie lub organizowanie działalności w systemie konsorcyjnym oraz nieuzasadnione wydłużanie terminów zapłaty za dostarczane towary lub wykonane usługi.
Poszczególne rodzaje czynów nieuczciwej konkurencji są szczegółowo uregulowane w odrębnych przepisach ustawy. Oprócz tego w ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji przedsiębiorca może odnaleźć wiele ważnych wyjaśnień pojęć, które wiążą się z prowadzeniem firmy. W szczególności art. 11 ustawy objaśnia, jak należy na gruncie prawa rozumieć „tajemnicę przedsiębiorstwa”, której naruszenie także jest czynem nieuczciwej konkurencji. Co jednak, jeżeli w przepisach ustawy nie odnajdziemy sytuacji, która przytrafiła się naszej firmie ze strony innego przedsiębiorcy, a uważamy jego zachowanie za nieuczciwe?
- Czyn nieuczciwej konkurencji może przybrać bardzo różną formę. Rzeczywistość potrafi pisać różne scenariusze, a ustawodawca nie jest w stanie przewidzieć i konkretnie opisać wszystkich możliwych sytuacji, które mogą wystąpić na rynku. Dlatego, jeżeli ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji nie zawiera szczegółowej regulacji na temat zachowania rynkowego, które uważamy za nieuczciwe wobec naszej firmy, można oceniać je na gruncie definicji czynu nieuczciwej konkurencji. W naszej kancelarii mieliśmy do czynienia z sytuacjami, w których nasz klient nie był w stanie dopasować zachowania swojego kontrahenta do „nazwanego” czynu konkurencji, ale mogliśmy w tej sytuacji skorzystać właśnie z argumentacji, że inny przedsiębiorca naruszał interesy naszego klienta, podejmując działania rynkowe sprzecznie z dobrymi obyczajami - wyjaśnia radca prawny ze Szczecina dr Rafał R. Wasilewski (Kancelaria Radcy Prawnego dr Rafał R. Wasilewski).
Co przysługuje przedsiębiorcy w razie poszkodowania czynem nieuczciwej konkurencji?
Zgodnie z art. 18 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji w razie dokonania czynu nieuczciwej konkurencji, przedsiębiorca, którego interes został zagrożony lub naruszony, może żądać:
- zaniechania niedozwolonych działań;
- usunięcia skutków niedozwolonych działań;
- złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie;
- naprawienia wyrządzonej szkody, na zasadach ogólnych;
- wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, na zasadach ogólnych;
- zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej lub ochroną dziedzictwa narodowego (jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji był zawiniony).
Jest to ogólny katalog roszczeń, jakie przysługują poszkodowanemu przedsiębiorcy. Dla niektórych rodzajów czynu nieuczciwej konkurencji prawo zawiera pewne niuanse, które zmieniają katalog żądań, jakie możemy wysunąć wobec nieuczciwego konkurenta. Dla przykładu, w przypadku naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa możemy wnioskować, żeby sąd – zamiast odszkodowania – zapłaty pewnej kwoty, której wysokość powinna odpowiadać wynagrodzeniu, jakie nasza firma uzyskałaby za zgodę na korzystanie z informacji będących tajemnicą przedsiębiorstwa.
Jak dochodzić naszych roszczeń?
Jeżeli uważamy, że inny przedsiębiorca dopuścił się czynu nieuczciwej konkurencji i chcemy skorzystać z przysługujących roszczeń, trzeba zastanowić się, jak się do tego zabrać.
- W pierwszej kolejności warto zabezpieczyć materiał dowodowy oraz nawiązać kontakt z podmiotem, który popełnił wobec naszej firmy czynu nieuczciwej konkurencji. Warto dokładnie przemyśleć, czego w danym przypadku możemy się domagać oraz czego oczekujemy od naruszyciela. Roszczenia następnie najlepiej jednoznacznie sformułować oraz przesłać w formie wezwania do zapłaty, zaniechania naruszeń czy innego wezwania, zależnie od naszych oczekiwań. Może okazać się, że sprawa zakończy się poza sądem (np. poprzez zawarcie ugody). – zauważa radca prawny dr Rafał R. Wasilewski z kancelarii prawa gospodarczego.
Jeżeli nie uda się rozwiązać problemu poza sądem, konieczne będzie dochodzenie swoich praw przed sądem. Obecnie sprawy z zakresu nieuczciwej konkurencji są rozpatrywane w specjalnej procedurze jako sprawy własności intelektualnej przez sądy własności intelektualnej, zgodnie z art. 47989 i następnych ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 2020 r. poz. 1575 z późn. zm.). Jest to specyficzna procedura, w której obecne są rozwiązania niewystępujące w innych procesach sądowych (np. wyjawienie środka dowodowego, wezwanie do udzielenia informacji).
Pomoc radcy prawnego lub adwokata w sprawie nieuczciwej konkurencji
Samo utworzenie tej procedury było motywowane przez prawodawcę skomplikowaniem spraw z zakresu prawa autorskiego, praw pokrewnych, prawa własności przemysłowej oraz właśnie prawa konkurencji. Zawiła tematyka spraw z tego zakresu oraz nietypowe rozwiązania w ramach postępowania sądowego mogą sugerować, że w przypadku takiego procesu warto skorzystać z usług radcy prawnego czy adwokata - specjalisty od prawa gospodarczego.
- W sprawach własności intelektualnej występuje co do zasady tzw. przymus adwokacko-radcowski. – dodaje radca prawny dr Rafał R. Wasilewski. – Oznacza to, że przedsiębiorca nie może samodzielnie złożyć pozwu czy bronić się w takim postępowaniu. Niezbędne jest sięgnięcie po pomoc adwokata, radcy prawnego lub rzecznika patentowego. Obowiązek występowania przed sądem w takich sprawach z adwokatem, radcą prawnym czy rzecznikiem patentowym nie dotyczy tylko takich spraw, w której wartość przedmiotu sporu nie przekracza 20.000 zł, albo w których sąd zwolni stronę z obowiązkowego zastępstwa procesowego.
Konsultacja merytoryczna przy opracowaniu artykułu:
Kancelaria Radcy Prawnego
dr Rafał R. Wasilewski
Szczegółowe informacje o kancelarii są dostępne tutaj.
dr Rafał R. Wasilewski, radca prawny (Szczecin) – radca prawny specjalizujący się w prawie gospodarczym, doktor nauk prawnych, autor licznych publikacji z zakresu prawa (m.in. prawo ochrony konkurencji, prawo zamówień publicznych).