Split payment, czyli mechanizm podzielonej płatności (MPP) działa w polskiej gospodarce od 2018 r. (jako częściowo obowiązkowy od 2019 r.). W największym uproszczeniu polega on na tym, że nabywca towaru lub usługi dokonuje płatności podzielonej na kwotę netto i kwotę należnego podatku VAT. Obie sumy trafiają do sprzedającego, lecz na osobne rachunki. Z artykułu dowiesz się, kiedy MPP jest obowiązkowy, a kiedy dozwolony. Piszemy też o korzyściach i konsekwencjach stosowania split payment.
Zgodnie z intencją ustawodawcy split payment jest jednym z mechanizmów, które mają zapobiegać unikaniu płacenia podatku VAT. Jednocześnie pozwala nabywcom ograniczyć działanie zasady odpowiedzialności solidarnej.
Kwota netto i podatek VAT na osobnych rachunkach sprzedawcy
Istotę działania MPP wyjaśnia doradca reprezentujący biura podatkowe PG Partner Gospodarczy w Gdańsku, Łodzi, Poznaniu, Wrocławiu i Szczecinie: – Jeżeli nabywca dokonuje płatności w systemie split payment, to kwota netto trafia na podstawowy rachunek firmowy sprzedawcy, natomiast kwota należnego podatku VAT jest deponowana na rachunku VAT. Fundusze zgromadzone na rachunku VAT są bezwzględnie własnością sprzedawcy, lecz nie może on nimi dowolnie dysponować. To rodzaj subkonta, na którym zbierane są pieniądze potrzebne do regulowania zobowiązań podatkowych, głównie z tytułu podatku VAT (również na rzecz kontrahentów), a ponadto podatków PIT i CIT oraz ceł, akcyzy i składek ZUS. Przy wymienionych operacjach posiadacz rachunku VAT zachowuje pełną swobodę dysponowania środkami. Jeżeli jednak chce je przeznaczyć na inne cele, musi wystąpić o zgodę do dyrektora właściwego urzędu skarbowego. Zaporą jest już sam czas oczekiwania na decyzję, który wynosi aż 60 dni.
Mechanizmu podzielonej płatności nie można stosować w pełni dowolnie. Ustawodawca określił sytuacje, w których jest on konieczny oraz takie, w których zależy od decyzji nabywcy towarów lub usług.
Kiedy MPP jest obowiązkowy, a kiedy dowolny?
MPP ma zastosowanie do transakcji kupna-sprzedaży towarów i usług wrażliwych, wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy o VAT. Znajdują się w nim m.in. roboty budowlane, metale i wyroby z metalu (metale kolorowe, stal), biżuteria (i inne produkty jubilerskie), usługi związane ze zbieraniem odpadów i pozyskiwaniem surowców wtórnych, sprzęt IT (komputery, telefony komórkowe, telewizory, konsole, cyfrowe aparaty fotograficzne i kamery), oprogramowanie, nagrania audio i wideo, części do pojazdów samochodowych i motocykli, wybrane artykuły spożywcze (oleje i tłuszcze roślinne i zwierzęce), wybrane wyroby chemiczne (preparaty do fotografii tradycyjnej oraz atramenty i tusze do urządzeń drukujących), węgiel i paliwa z węgla (koks) oraz niektóre produkty z tworzyw sztucznych.
Split payment jest obowiązkowy, gdy spełnione są łącznie trzy warunki: wartość transakcji przekracza 15000 zł brutto, przynajmniej jedna pozycja na fakturze odnosi się do towarów i usług wrażliwych, a stronami transakcji są podatnicy VAT.
Przy transakcjach dotyczących towarów i usług wrażliwych o mniejszej wartości, MPP jest dobrowolne, zależne od decyzji nabywcy. Podobnie przy transakcjach (w tym przypadku bez limitu wartości), które dotyczą towarów i usług spoza listy z załącznika nr 15 do ustawy o VAT. Od nabywcy zależy wybór sposobu płatności przy fakturach mieszanych (towary i usługi z listy wrażliwych i spoza niej), których łączna wartość nie przekracza 15000 zł brutto. Mechanizm split payment nie ma zastosowania do rozliczeń w formie potrąceń oraz faktur dotyczących transakcji realizowanych w ramach umowy o partnerstwie publiczno-prawnym.
Czy adnotacja MPP na fakturze VAT wymusza podzieloną płatność?
Sprzedawca towarów lub usług wyszczególnionych w załączniku nr 15 do ustawy o podatku VAT, których wartość przekracza 15000 zł brutto, ma obowiązek umieszczenia na fakturze adnotacji „mechanizm podzielonej płatności”. Pewne wątpliwości może budzić sytuacja, w której w ten sposób oznaczona zostanie faktura o niższej wartości lub odnosząca się do towarów i usług spoza listy. Okazuje się, że sam zapis „podzielona płatność” nie wymusza na nabywcy stosowania mechanizmu split payment. Liczy się stan faktyczny, czyli to, czy nabywamy towary i usługi wrażliwe oraz to, czy ich wartość jest większa niż 15000 zł brutto. Zasada ta działa też w przeciwną stronę: brak adnotacji o podzielonej płatności nie zwalnia nabywcy ze stosowania zasady split payment, jeżeli transakcja spełnia wymogi opisane w ustawie.
Wynika stąd, że obowiązek stosowania zasady podzielonej płatności spoczywa na sprzedawcy i nabywcy. Sprzedawca ma obowiązek umieścić stosowną informację, a nabywca powinien ją zweryfikować. W praktyce należy sprawdzić starannie każdą fakturę na kwotę powyżej 15000 zł brutto.
Jak wykonać płatność za towary i usługi wrażliwe?
Zastosowanie mechanizmu split payment nie wymaga przesyłania dwóch przelewów na dwa różne rachunki (podstawowy i VAT) sprzedającego. Wystarczy jeden przelew, w którym zaznaczymy, że jest to MPP. W tym celu należy wybrać odpowiednią formę płatności udostępnianą przez systemy bankowe. Konieczne jest też wyszczególnienie kwoty brutto płatności, kwoty VAT (do przelania na rachunek VAT sprzedawcy) oraz podanie numeru faktury oraz numeru identyfikacji podatkowej sprzedającego.
Po wprowadzeniu danych operacja odbywa się automatycznie. System bankowy oblicza kwotę netto i pobiera ją z powiązanego konta firmowego, natomiast kwotę VAT przelewa ze środków zgromadzonych na rachunku VAT nabywcy.
Jak oznaczyć split payment w pliku JPK_V7?
Przedsiębiorca, którego księgowość prowadzi biuro rachunkowe, nie musi zaprzątać sobie głowy obsługą JPK. Jednak powinien mieć świadomość, że zarówno sprzedawcy, jak i nabywcy towaru lub usługi mają obowiązek oznaczyć transakcje z użyciem mechanizmu split payment w pliku JPK_V7. Należy to zrobić w części ewidencyjnej, wstawiając symbol MPP – sprzedawcy wstawiają go w ewidencji sprzedaży, a nabywcy w ewidencji zakupów. Obowiązek oznaczenia w pliku JPK_V7 dotyczy tylko transakcji, przy których zastosowanie mechanizmu split payment było obowiązkowe. Zakupy lub sprzedaż towarów i usług, przy których sprzedający lub nabywca z własnej woli zastosowali mechanizm podzielonej płatności, nie powinny być oznaczane jako MPP w pliku JPK_V7.
Kto i jakie korzyści czerpie z MPP?
Główną korzyścią ze stosowania split payment jest uszczelnienie systemu ściągania podatku VAT i przeciwdziałanie nadużyciom, np. uchylaniu się od płacenia VAT. Jeżeli chodzi o korzyści dla przedsiębiorcy stosującego MPP, to ustawodawca deklaruje cztery benefity:
- odstąpienie od nakładania dodatkowego zobowiązania podatkowego – w przypadku wystąpienia nieprawidłowości w przekazywaniu podatku należnego i zwrotach nadwyżek,
- powstrzymanie się od żądania podwyższonych odsetek – od zaległości podatkowych w VAT,
- przyspieszony zwrot nadwyżki VAT naliczonego,
- odstąpienie od stosowania zasady solidarnej odpowiedzialności – ten benefit wydaje się szczególnie istotny, bo zasada, zgodnie z którą nabywca ponosi solidarną odpowiedzialność ze sprzedawcą za ewentualny brak wpłaty podatku należnego, budzi wiele kontrowersji.
Zawieszenie zasady solidarnej odpowiedzialności można uzyskać także w przypadku transakcji dotyczącej towarów i usług wrażliwych na kwotę do 15 tys. zł brutto. W tym przypadku nie ma obowiązku stosowania MPP. Jeżeli jednak nabywca dokona płatności w formie split payment dobrowolnie, to uwolni się od odpowiedzialności solidarnej.
